Jednostavan bris kože, inspirisan sposobnostima takozvanih „super mirisača“, mogao bi da otkrije razornu Parkinsonovu bolest i do sedam godina pre nego što se pojave prvi simptomi. Naučnici već godinama znaju da psi, kao i neki ljudi, imaju neverovatnu sposobnost da „nanjuše Parkinsonovu bolest“ pre nego što postane klinički vidljiva, ali do sada nijedan test nije uspeo da to reprodukuje.
Međutim, stručnjaci sa Univerziteta u Mančesteru sada su otkrili da se u sebumu — ulju koje luči ljudska koža — nalaze sićušni tragovi hemikalija koje ukazuju na to da osoba može biti u najranijoj fazi Parkinsonove bolesti. Istraživanje, objavljeno u časopisu npj Parkinson's Disease, pokazuje da jedinjenja ili „isparljive supstance“ (volatili) u sebumu sadrže ključne biomarkere za prepoznavanje rane faze Parkinsonove bolesti.
Brisevi
Koristeći tehniku poznatu kao termička desorpcija-gasna hromatografija-masena spektrometrija (TD-GC-MS), naučnici sa Univerziteta u Mančesteru, u saradnji sa ,,Salford Royal NHS Trust" i Medicinskim univerzitetom u Insbruku, analizirali su briseve kože učesnika sa Parkinsonovom bolešću, zdravih dobrovoljaca i osoba sa poremećajem sna poznatim kao izolovani REM poremećaj ponašanja u snu (iRBD) — koji se smatra ranim upozoravajućim znakom Parkinsonove bolesti.
Shutterstock
Rezultati su pokazali da osobe sa iRBD imaju prepoznatljiv hemijski profil u svom sebumu, koji se razlikuje od profila zdravih osoba, ali još uvek nije tako izražen kao kod onih sa razvijenom Parkinsonovom bolešću.
Džoj Milni — koja je poznata po svojoj sposobnosti da „nanjuši“ Parkinsonovu bolest i koja je bila inspiracija za ovo istraživanje — takođe je mogla da razlikuje uzorke briseva osoba sa iRBD od kontrolne grupe i pacijenata sa Parkinsonovom bolešću.
Uzorci
Zanimljivo je da je uspela da otkrije prisustvo bolesti kod dva uzorka koji su poticali od osoba sa iRBD, a koje su naknadno, na sledećem kliničkom pregledu, zaista dijagnostikovane sa Parkinsonovom bolešću — nakon uzorkovanja.
Shutterstock
Profesorka Perdita Baran, profesorka masene spektrometrije na Univerzitetu u Mančesteru, izjavila je:
„Ovo je prva studija koja pokazuje molekularnu dijagnostičku metodu za Parkinsonovu bolest u prodromalnoj ili ranoj fazi.
To nas dovodi korak bliže budućnosti u kojoj bi jednostavan, neinvazivan bris kože mogao pomoći u identifikaciji ljudi koji su u riziku, pre nego što se pojave simptomi — omogućavajući raniju intervenciju i bolje ishode.“
Studija
Studija je obuhvatila više od 80 učesnika, uključujući 46 osoba sa Parkinsonovom bolešću, 28 zdravih ispitanika i devet sa iRBD.
U sebumu su identifikovane 55 značajne hemijske karakteristike koje su se razlikovale među grupama. Shutterstock
Osobe sa iRBD često su pokazivale vrednosti koje su se nalazile između zdravih i onih sa Parkinsonovom bolešću, što dodatno potvrđuje mogućnost otkrivanja bolesti u njenoj najranijoj fazi.
Dr Drupad Trivedi, istraživač sa Univerziteta u Mančesteru, razvio je model koji analizira biomarkere u okviru longitudinalne studije uzorkovanja.
Tokom tri godine prikupljao je uzorke od pacijenata sa Parkinsonovom bolešću i otkrio obrasce koji ukazuju na to da se ova metoda može koristiti ne samo za ranu dijagnozu, već i za praćenje napredovanja bolesti. To bi moglo igrati ključnu ulogu u preciznijem prilagođavanju terapija i poboljšanju ishoda za pacijente.
Analiza sebuma
Sebum se vrlo jednostavno prikuplja pomoću gaze sa lica ili gornjeg dela leđa, što ga čini idealnim za rutinske, neinvazivne skrininge i redovno praćenje stanja pacijenata.
Prethodna istraživanja ovog tima takođe su pokazala da se sebum ne mora čuvati u hladnim uslovima kao druge bio-tečnosti poput krvi, čime se znatno smanjuju troškovi.
Shutterstock
Inspiracija za ceo projekat potekla je od opažanja Džoj Milni, što je podstaklo istraživače sa Univerziteta u Mančesteru da se fokusiraju na sebum kao izvor dijagnostičkih biomarkera.
Korišćenjem masene spektrometrije — tehnike koja meri masu molekula — istraživači su identifikovali specifične markere Parkinsonove bolesti u sebumu, što je dovelo do razvoja ove neinvazivne metode testiranja putem brisa kože.
Otkrića
Njihova otkrića su nedavno potvrđena u još jednom radu, objavljenom danas u časopisu Journal of Parkinson’s Disease, u kojem su trenirani psi uspešno detektovali Parkinsonovu bolest kod pacijenata koje su regrutovali prof. Barran i dr Trivedi — i to sa izuzetnom tačnošću, samo na osnovu mirisa uzoraka kože.
Trenutno, istraživači nastavljaju sa razvojem i usavršavanjem testa zasnovanog na sebumu, s ciljem njegove primene u kliničkoj praksi širom sveta.
Shutterstock
Dr Drupad Trivedi, predavač analitičkih mernih nauka na Univerzitetu u Mančesteru, rekao je:
„Naš cilj je da razvijemo pouzdan, neinvazivan test koji će lekarima pomoći da otkriju Parkinsonovu bolest ranije, prate njen tok i time značajno poboljšaju kvalitet života pacijenata.
Takođe smo zainteresovani da čujemo i druge osobe sa pojačanim čulom mirisa — potencijalne ‘super mirisače’ poput Džoj — čiji izuzetan njuh bi mogao da nam pomogne u otkrivanju i drugih bolesti koje imaju prepoznatljive mirisne potpise.“
Lečenje
U Velikoj Britaniji se svake godine dijagnostikuje oko 18.000 novih slučajeva Parkinsonove bolesti, dok se širom sveta procenjuje da više od 10 miliona ljudi živi sa ovom bolešću. Troškovi lečenja i nege povezani sa Parkinsonovom bolešću NHS-u godišnje donesu trošak veći od 725 miliona funti.
Rani znaci Parkinsonove bolesti uključuju drhtanje, ukočenost, usporene pokrete i gubitak čula mirisa. Problemi sa ravnotežom, poput smetnji u koordinaciji pokreta i grčeva u mišićima, takođe su česti simptomi.
Shutterstock
Parkinsonovu bolest uzrokuje odumiranje nervnih ćelija u mozgu koje proizvode dopamin — hemijsku supstancu odgovornu za kontrolu pokreta. Naučnici još uvek pokušavaju da otkriju šta tačno pokreće ovo odumiranje nervnih ćelija.
Veruje se da je uzrok kombinacija genetskih promena i uticaja iz okoline. Rizik od razvoja Parkinsonove bolesti raste s godinama, a većina pacijenata dobija dijagnozu nakon 50. godine životam, prenosi Express.
Bonus video:
Možda vas zanima…
povezane vesti
