Novembar je mesec borbe protiv karcinoma pluća, bolesti od koje u Srbiji svake godine oboli više od 7.000, a umre 5.000 osoba. Bolest koja je usmrtila mnoge poznate osobe s regionalne i svetske scene je upravo karcinom pluća. Posljednji u nizu je bio Žarko Laušević. Pre njega od iste bolesti umro je i proslavljeni glumac Nebojša Glogovac.
Pevač narodne glazbe Zoran Kalezić preminuo je u 73. godini nakon duge i teške bolesti. On je izgubio bitku s karcinomom pluća, a u svojim je intervjuima govorio da je svestan koliko je ova bolest podmukla i teška. Kalezić je čak govorio kako oseća da mu se bliži kraj.
Nažalost, ista bolest je samo 12 dana ranije odnela život i pevaču Massimu Saviću, koji je umro 23. decembra u 63. godini u zagrebačkoj bolnici. Njegova porodica objavila je da se pevač nije dugo borio s opakom bolešću.
I majka Jelene Karleuše, Divna Karleuša, inače novinarka i voditeljka na radiju, tri godine je vodila bitku s ovom teškom bolešću.
Oliveru Dragojeviću, također je ova bolest prekinula život. Naime, on je preminuo u 71. godini života, tačno godinu dana nakon što mu je dijagnostifikovan rak pluća. Iako je odmah krenuo s hemoterapijom, njegovo stanje nije išlo na bolje.
Pevačica Usnija Redžepova više od tri godine bolovala je od raka pluća, a poslednje dane provela je u KBC-u u Beogradu. Kako je pisano, pevačica se svakodnevno borila sa nepodnošljivim bolom. Usnija je preminula 1. oktobra 2015. godine.
Od karcinoma pluća ili komplikacija ovog oboljenja, umrli su, između ostalih, Volt Dizni, glumci i Pol Njumen, Jul Briner, Stiv Mekvin, Din Martin, , Džon Vejn, voditelj tok šoua Lari King, muzičari Djuk Elington, "tihi Bitl" Džordž Harison, atletičar Džesi Ovens.
Karcinom pluća je među četiri najčešća maligna tumora, ispred karcinoma debelog crijeva, dojke kod žena i prostate kod muškaraca.
Najčešće je to slučaj kada je u pitanju najmaligniji oblik karcinoma pluća. Zove se mikroćelijska, mala ćelija, koja je ponekad mala, ali kada se dijagnostikuje, pacijent obično već ima metastaze. Toliko brzo napreduje da jednostavno nema vremena da primi terapiju – objašnjava prim. dr sci. med. Tatjana Radosavljević, pneumoftiziolog.
Ovo su najčešći simptomi, ali postoji i jedan atipičan Simptomi i znaci raka pluća zavise od mesta nastanka tumora, njegovog obima i, eventualno, prisustva metastaza. Rak pluća se obično otkriva u uznapredovalom stadijumu bolesti, najčešće tokom rutinskih sistematskih pregleda. Problem je što, kaže sagovornica, simptomi koji mogu da ukažu na prisustvo karcinoma pluća nisu specifični samo za tu bolest, već se mogu javiti i kod drugih plućnih oboljenja.
- Simptomi koji izazivaju sumnju na rak pluća su kašalj, iskašljavanje, krv u sputumu, osećaj otežanog disanja, bol u grudima, promuklost, umor... Jedan od simptoma može biti i bol u ramenu. Kada se javi bol u ramenu, ljudi obično i ne razmišljaju o raku pluća, već gube dragoceno vreme na fizikalnu terapiju.
Vrste raka pluća
Najagresivniji oblik karcinoma pluća je mikroćelijski karcinom malih ćelija, koji vrlo brzo metastazira u druge organe. U većini slučajeva to je posledica pušenja cigareta. U slučaju rane dijagnoze, samo oko 27 odsto pacijenata živi duže od pet godina. Leči se uglavnom hemoterapijom i zračenjem. Od njega su umrli Nebojša Glogovac, Masimo Savić i Žarko Laušević.
Druga vrsta karcinoma pluća je karcinom ne-malih ćelija, koji je najčešći i širi se sporije od karcinoma malih ćelija. Postoje tri podtipa ovog raka: adenokarcinom, karcinom velikih ćelija i karcinom skvamoznih ćelija. Ovi podtipovi se razlikuju po tome gde se nalaze u plućima i kako izgledaju pod mikroskopom. Lečenje zavisi od stadijuma bolesti i može uključivati operaciju, hemoterapiju, zračenje, imunoterapiju ili ciljanu terapiju.
Treći tip je karcinoidni tumor, redak tip raka pluća koji obično raste sporo i ne metastazira često. Može se javiti u bilo kom delu pluća, ali najčešće u centralnim bronhima. Simptomi mogu uključivati kašalj, krv u sputumu, otežano disanje i karcinoidni sindrom - crvenilo, dijareju, palpitacije i nizak krvni pritisak. Lečenje je operativno, a ponekad uključuje hemoterapiju ili zračenje.
Kako se postavlja dijagnoza
Detaljni podaci i klinički pregled su prvi koraci u postavljanju dijagnoze. Zatim se obavezno radi rendgenski snimak pluća, na kome se javljaju promene u vidu senčenja u slučaju raka.
- Za svaki kašalj koji traje duže od dve nedelje treba uzeti pluća. Skener pluća, tzv CT pluća daje informacije o veličini, položaju i odnosu tumora sa drugim organima. Uobičajeno je da se ova slika uzima sa kontrastom, a važno je znati da li postoje uvećane limfne žlezde. Sve ovo pomaže u proceni stadijuma bolesti.
Ako se sumnja na postojanje metastaza, rade se i skenerski pregledi glave i trbuha.
– Dijagnoza se postavlja i pregledom uzorka koji se dobija biopsijom pluća, biopsijom plućne maramice ili torakoskopijom, koja pripada grupi minimalno invazivnih hirurških procedura. Rade se i citološki pregledi ispljuvka, kao i laboratorijske analize, rutinske i na tumorske markere.
Najbolju prognozu imaju pacijenti koji mogu da se operišu
Po postavljanju dijagnoze određuje se stadijum bolesti.
– Nemikrocelularni karcinomi pluća stepenuju se od prvog do četvrtog stadijuma. Najbolju prognozu imaju pacijenti kod kojih tumor može da se operiše. Opsežnost operacija zavisi od njegove proširenosti, pa može da se odstrani dio pluća s rakom ili čak i cijelo plućno krilo. U liječenju se primjenjuju i citostatici, koji se daju u ciklusima, a jedna od metoda liječenja je i radioterapija ili zračenje – objašnjava prim. dr Tatjana Radosavljević i dodaje da pluća treba snimiti kod svakog kašlja koji traje duže od dvije nedjelje, a pušači poslije 35. godine treba jednom godišnje da snime pluća.
