Dr sc. Ozren Grgić iz KBC Sestre Milosrdnice u Zagrebu za Miss7MAMA ispričao je sve o ekstraperitonealnoj tehnici carskog reza, koji još nazivaju minimalno invanzivnim carskim rezom, nakon kog se porodilja mnogo brže oporavlja nego nakon 'klasičnog' carskog reza. Porodilja se iz bolnice otpušta već treći dan, a u Hrvatskoj je do sad oko 20 žena porodilo ovom tehnikom, prenosi Yumama.rs.
U svetu je carski rez najčešća hirurška operacija i oko 30 posto dece rađa se carskim rezom, tj. gotovo svaki treći porođaj se dovršava carskim rezom bilo planiranim (hladnim) ili hitnim. No carski rez je ozbiljna operacija povezana sa mogućim rizicima i komplikacijama, oporavak porodilje je zahtevniji nego nakon vaginalnog porođaja, a za potpuni oporavak treba nekoliko nedelja.
Dr sc. Ozren Grgić, spec. ginekologije i akušerstva, subspecijalistom fetalne medicine i akušerstva i načelnikom Odeljenja za patologiju trudnoće na Klinici za ginekologiju i akušerstvo KBC Sestre Milosrdnice u Zagrebu o ekstraperitonealnoj tehnici carskog reza.
O kakvoj se metodi tačno radi i po čemu se razlikuje od uobičajene metode carskog reza?
- Carski rez je velika operacija pri kojoj se dete porađa kroz rez na stomaku žene, a kako bi se došlo do bebe potrebno je proći kroz sedam slojeva trbuha: koža, potkožno tkivo, ovojnica (fascija) ravnog mišića stomaka, ravni mišić stomaka, potrbušnica (vreća u kojoj se nalaze svi trbušni organi) sa svoja dva lista i na kraju sam zid materice.
"Klasični" carski rez uključuje ulazak u trbušnu šupljinu majke jer se materica većim delom nalazi unutar donjeg dela stomaka gde je u dodiru sa ostalim trbušnim organima koji se tamo nalaze (tanko i debelo crevo, trbušna maramica, jajnici, jajovodi) i takav carski rez se naziva transperitonealni carski rez (transperitonealni znači da se mora ući u trbušnu (peritonealnu) šupljinu). Danas se svi carski rezovi kod nas izvode na takav način, a najčešće se izvode dve tehnike: Joel Cohen - Stark metoda i metoda po Pfannenstielu.
Svaka tehnika transperitonealnog carskog reza ima i niz komplikacija kao i svaki hirurški zahvat, u današnje vreme one su retke, ali postoje. Samim ulaskom u trbušnu šupljinu može da dođe do povećanog nastanka infekcije (upale) potrbušnice i sepse zbog razlivanja krvi, plodove vode i izloženosti otvorenog trbuha spoljnom svetu, zbog manipulacije crevima dolazi do mučnine, povraćanja i slabije i otežane peristaltike creva nakon operacije, zbog hirurških povreda može doći do pojačanog krvarenja iz velikih vena maternice i povrede mokraćnog mehura, mokraćovoda i creva, a od dugoročnih komplikacija svaka transperitonealna tehnika carskog reza poveća nastanak priraslica (gotovo 80 odsto) unutar stomaka i neplodnosti nakon zahvata. Takođe kod intraperitonealne tehnike postavlja se kateter u mokraćni mehur koji se uklanja nakon 24 sata te se samim time povećava rizik od infekcije mokraćnog mehura.
Ekstraperitonealna tehnika carskog reza smanjuje verovatnoću za nastanak velike većine ovih komplikacija, oporavak porodilje nakon operacije je puno brži, a bolovi nakon zahvata mnogo manji nego nakon transperitonealnog pristupa. Ekstraperitonealnim pristupom koža i potkožno tkivo se otvaraju na identičan način.
Prva razlika tehnike nastaje kod otvaranja fascije ravnog mišića trbuha gde se ona otvara uzdužno u smeru vezivnih vlakana, a ne poprečno kao kod "klasičnog" carskog reza pa se na taj način smanjuje postoperacioni bol za gotovo 50 odsto. Kada se otvori opna ravnih mišića, sami mišići se samo razmaknu bez sečenja ili njihovog odvajanja te se pristupa materici sa spoljne strane (ekstraperitonealno) bez potrebe ulaska u stomak.
Materica se svojim donjim delom, tj. na mestu gde ona mora da se otvori da bi se porodilo dete, nalazi izvan stomačne šupljine i u dodiru je sa mokraćnim mehurom. Ekstraperitonealnim pristupom se mokraćni mehur tupo i bez krvi odvoji od materice bez ulaska u trbušnu šupljinu te se tako dolazi do materice na ono isto mesto gde ona mora da se otvori. Pošto trbušna maramica ne mora da se otvori bolovi se dodatno smanjuju 20 posto.
Takođe, kod ove tehnike nije potrebno postaviti kateter pa porodilja odmah nakon operacija može spontano da mokri bez povećanja rizika od infekcije mokraćnog mehura. Sama ekstraperitonealni tehnika podrazumeva smanjenu traumu tkiva žene sa bržim oporavkom i značajnim smanjenjem bolova i mučnine nakon zahvata pa se zbog toga i naziva minimalno invazivni carski rez.
Porođaj kod ekstraperitonealne metode je sporiji i duži nego kod transperitonealnog pristupa i može da traje i do četiri minuta u poređenju sa minutom kod transperitonealnog pristupa. Porođaj druže traje prvenstveno zbog manjeg "radnog" prostora operatera koji nastaje zbog drugačije tehnike otvaranja trbušne opne i izbegavanje prekomernog i ponekad bezrazložnog proširenog otvaranja trbušnih slojeva radi lakšeg i komotnijeg radnog prostora.
Ali ako se vreme porođaja upoređuje s vaginalnim porođajem kod kojeg dete prolazi porođajnim kanalom 2 do 3 sata onda je zanemarljivo to što porođaj sporije teče u odnosu na "klasični" carski rez. Dete koje nije ugroženo i koje ne zahteva trenutni porođaj nije ničim ugroženo nešto sporijim porođajem kod ove metode.
Treća bitna razlika u odnosu na "klasični", transperitonealni carski rez je način ušivanja materice nakon porođaja. Materica se ušiva kružnom tehnikom, a ne ravnom što pridonosi boljem i debljem ožiljkom na mišiću materice, a samim time se smanjuje mogućnost da ožiljak pukne u sledećoj trudnoći i porođaju.
Poslednja razlika je u načinu zatvaranja kože
Fascija i potkožni slojevi se ušivaju na sličan način, ali se koža lepi tkivnim lepkom tako da ne mora da se odstranjuju konci. Kombinacija tkivnog lepka i, posle, silikonskih obloga na kao posledicu ostavlja najbolje kozmetičke rezultate i smanjuje mogućnost nastanka "ružnih" keloidnih ožiljaka. Koža se nakon zahvata ne prekriva, može da se kupa i tušira odmah nakon zahvata, a sam lepak se razgradi za nedelju dana kada je koža već zarasla.
Kako izgleda oporavak, po čemu se razlikuju od uobičajene metode?
Rani postoperativnii tok kod ekstraperitonealnog pristupa se dosta razlikuje od transperitonealnog. Porodilja nakon 3-4 sata može normalno da ustne, hoda, mokri i tušira se. Takođe može normalno da pije i jede 4-6 sati nakon zahvata jer nema mučnine i nagone za povraćanje koji su posledica manipulacije crevima kod "klasičnog" carskog reza. Takođe porodilji nisu potrebni opioidni lekovi protiv bolova koji takođe imaju izražene nuspojave mučnine i povraćanje.
Bolovi nakon operacije postoje i kod ovog pristupa jer i ovim načinom postoji trauma tkiva iako je ona svedena na najmanju moguću meru. Međutim bolovi su značajno manji nego kod transperitonealnog pristupa pa porodilje nakon porođaja dobijaju samo neopioidne lekove protiv bolova (tipa Paracetamol, Voltaren ili Ketonal). U saradnji sa anesteziolozima bolove nakon ove tehnike carskog reza možemo smanjiti i TAP blokom. TAP blok podrazumeva neposredno nakon operacije infiltracija mesta reza lokalnim anestetikom. Na taj način porodilja oseća minimalne bolove na mestu ožiljka sledećih 12-15 sati pa su joj potrebne još i manje doze analgetika.
U Francuskoj porodilja boravi u porođajno sali samo dva sata nakon operacije, a potom odlazi u sobu kao i kod vaginalnog porođaja. Kod nas porodilju još uvek ostavljamo pod nazorom u porođajnoj sali 12 sati, ali ona može normalno da ustane, hoda, mokri ili da se istušira. Prvi dan nakon operacije odlazi u sobu na odeljenju, a lekove protiv bolova uzima samo oralno prema potrebi. Mnogo je pokretnija nego nakon "klasičnog" carskog reza i mnogo samostalnija u brizi za dete. Prema dosadašnjim iskustvima oko 80 odsto porodilja je sposobno da ode kući već 1 dan nakon operacije, a 90 odsto nakon 2 dana. Međutim zbog deteta ostaje do tri dana nakon operacije i tada se otpušta kući.
