Najveći životni vek ima Švajcarska, u kojoj prosečan Švajcarac živi do 84,2 godine, što je 9 godina duže od prosečnog Srbina. Slede Španija sa 84 godine i Italija sa 83,8 godina.
Prema izveštaju OECD-a, koji je proučavao očekivani životni vek u 39 evropskih zemalja, Srbija je na 37. mestu od 40 zemalja, prenosi Dejli mejl. Sve zemlje u okruženju imaju duži životni vek u odnosu na Srbiju: Slovenija 82 godine, Hrvatska 78,6, Crna Gora 76,9, a Severna Makedonija 76,7. Moldavija je zabeležila najniži očekivani životni vek od 73,3 godine, a ispred su Ukrajina pogođena sukobom sa 74,3 godine i Gruzija sa 73,7 godina. Očekivani životni vek pri rođenju u EU je 2023. godine dostigao 81,5 godina, prema preliminarnim podacima Eurostata, što je skoro godinu dana više nego 2022. i premašuje nivo pre pandemije 2019. godine za 0,2 godine.
Španija je imala najveći očekivani životni vek među zemljama EU sa 84,0 godine 2023. godine, a slede Italija, Malta, Luksemburg, Švedska i Francuska, sa svim ovim zemljama iznad 83 godine. Izvan EU, Švajcarska je imala najveći očekivani životni vek u Evropi sa 84,2 godine. Najniži životni vek u EU zabeležen je u Bugarskoj i Letoniji, sa manje od 76 godina. Razlika između najnižeg i najvećeg životnog veka u EU bila je više od osam godina.
Printscreen
Žene i dalje žive mnogo duže od muškaraca u svim zemljama EU, u proseku 5,3 godine duže u 2023. Ali rodna razlika se smanjila za skoro godinu dana od 2010, pošto je očekivani životni vek muškaraca rastao brže od žena. Razlika u očekivanom zdravom životnom veku je mnogo manja, jer žene imaju tendenciju da veći deo života provedu sa određenim zdravstvenim problemima ili ograničenjima aktivnosti.
Velike nejednakosti u očekivanom životnom veku postoje ne samo po polu, već i po socio-ekonomskom statusu, bez obzira na meru, da li po nivou obrazovanja, prihodima ili zanimanju. Na primer, u Francuskoj je razlika u očekivanom životnom veku između muškaraca od 35 godina sa fakultetskom diplomom i onih koji nisu završili srednju školu bila 8 godina u periodu 2020-2022. Razlika između najobrazovanijih i najneobrazovanijih žena iznosila je 5,4 godine. Ove razlike u obrazovanju ostale su relativno stabilne poslednjih 30 godina. U Holandiji su ove razlike manje izražene, ali i dalje prisutne, razlika između najobrazovanijih i najneobrazovanijih muškaraca sa 30 godina 2021. godine iznosila je 5,1 godinu, dok je kod žena iznosila 4,1 godinu.
Faktori rizika po zdravlje
U populaciji odraslih u Srbiji tokom protekle dve decenije beleži se porast broja prekomerno uhranjenih i gojaznih (u 2000. godini 17,4% gojaznih, a u 2019. godini 22,9%). Žene su češće pothranjene u odnosu na muškarce, a muškarci češće prekomerno uhranjeni.
I u populaciji dece i adolescenata takođe se beleži porast prekomerne težine. Žene su sklonije sedentarnom načinu života od muškaraca koji su češće fizički aktivni. Preko polovine dece uzrasta 7–14 godina se u svoje slobodno vreme najmanje jednom do dva puta nedeljno bavi fizičkim aktivnostima.
U Srbiji se u periodu 2000–2019. godina uočava trend smanjenja svakodnevnog pušenja cigareta među osobama starosti 20 i više godina sa 33,0% u 2000. godini na 28,5% u 2019. godini. Podaci ukazuju i da za razliku od muškaraca, kod žena ne postoji silazni trend u smanjenju pušenja.
Od kojih bolesti se najviše boluje u Srbiji?
U periodu 2001-2020. godina bolesti sistema krvotoka i maligne bolesti su predstavljale dva vodeća uzroka smrti u većini zemalja, uključujući i Srbiju, a rezultati analize podataka pokazuju da svaki drugi stanovnik Srbije umre od bolesti srca i krvnih sudova, svaki peti od malignih tumora i svaki dvanaesti od posledica povreda, dijabetesa i opstruktivne bolesti pluća.
Na globalnom nivou i u Srbiji depresija je jedan od vodećih uzroka opterećenja stanovnika bolestima. Od depresije u Srbiji pati 5% populacije.
Sve veće opterećenje navedenim bolestima povezano je sa starenjem populacije, visokom učestalošću faktora rizika, nedovoljnim odzivom na skrining. U Republici Srbiji sprovođenje organizovanog skrininga karcinoma dojke, grlića materice i kolorektalnog karcinoma započelo je 2012. godine.
Rezultati istraživanja iz 2019. godine ukazuju na činjenicu da je samo 34,6% žena starosne dobi od 50 do 69 godina obavilo mamografski pregled dojki tokom života, 90% žena kojima je dijagnostikovan rak grlića materice nisu odlazile na redovne ginekološke preglede, dok je testiranje na okultno krvarenje u stolici u poslednje tri godine obavilo samo 10,9% stanovništva starosne grupe 50–74 godine.
Najčešći uzročnici smrti
Najčešći uzrok smrti odraslog stanovništva činile su bolesti sistema krvotoka koje su u ukupnom mortalitetu 2001. godine učestvovale sa 56,1%, odnosno sa 47,6% u 2020. godini, a zatim slede maligni tumori sa učešćem od 18,5% u 2001. godini, odnosno 18,4% u 2020. godini.
Najčešći uzrok smrti stanovništva starijeg od 65 godina činile su bolesti sistema krvotoka koje su u ukupnom mortalitetu u 2001. godini učestvovale sa 62,7%, odnosno sa 51,7% u 2020. godini, a zatim slede maligni tumori sa učešćem od 14,7% u 2001. godini, odnosno 15,8% u 2020. godini.
Takođe, povrede predstavljaju značajan javnozdravstveni problem, naročito u populaciji starijoj od 65 godina. Zapažene su veće stope smrtnosti uzrokovane povredama u ovoj starosnoj grupi, pri čemu padovi predstavljaju vodeći uzrok smrti. U grupi odraslog stanovištva starosti 20–34 godine vodeći uzrok smrti bile su povrede i trovanja, a nakon toga maligni tumori.
