Žena iz SAD-a koja je primila revolucionarnu imunoterapiju za lečenje neuroblastoma doživela je remisiju duže od 18 godina bez daljeg lečenja, vest je koja je odjeknula proteklih dana u krugovima stručnjaka i šire javnosti jer je najduža zabeležena remisija postignuta ovim oblikom lečenja solidnih (čvrstih) tumora.
Devojčica je imala četiri godine kada je stigla u Teksasnu dečju bolnicu u Hjustonu kako bi primila eksperimentalnu terapiju za rak nervnih ćelija. Standardni tretmani nisu uspeli da zaustave bolest koja se proširila na kosti i prognoze su bile loše.
SVAKA ŽENA TREBA DA ZNA
BAJADERA BOMBICE Omiljeni desert na drugačiji način, prste da poližete
SARME IZ RERNE Slasne i preukusne, postaće vaš novi omiljeni način spremanja
CRVENI ROLAT Neodoljivo predjelo koje prvo nestane sa slavske trpeze, a ukusa koji priča priče
Shutterstock
Devetnaest godina kasnije, nema raka i majka je dvoje dece. Izvanredna priča o uspehu, objavljena 17. februara u časopisu Nature Medicine, najduža je prijavljena remisija solidnog tumora nakon lečenja terapijom u kojoj se T limfociti pacijenta genetski modifikuju ex vivo i potom vraćaju u njegov krvotok kako bi prepoznavali i uništavali tumorske ćelije.
Kliničko ispitivanje u Hjustonu
Navedeni slučaj proizašao je iz kliničkog ispitivanja, sprovedenog između 2004. i 2009. na Medicinskom fakultetu Baylor u Hjustonu. Obuhvaćeno je bilo 19 dece obolele od neuroblastoma, retkog i agresivnog raka. U ispitivanju je korišćena CAR-T ćelijska terapija, metoda u kojoj su T-ćelije iz pacijentovog vlastitog imunološkog sistema genetski modifikovane. Promenjene ćelije zatim proizvode proteine koji se zovu himerni antigenski receptori (CAR). Oni prepoznaju i mogu uništiti ćelije raka.
Tokom ovog ispitivanja, aktivirane T-ćelije su projektovane da ciljaju disialogangliozid 2 (GD2), protein koji se često prekomerno eksprimira u ćelijama neuroblastoma. Terapija je obuhvatila i aktivirane T-ćelije (ATC) i T-ćelije specifične za Epstein-Barr virus (EBV) (VST), koje su bile osposobljene da prepoznaju i napadaju tumorske ćelije.
Shutterstock
Nakon infuzije, transgen CAR je ostao uočljiv u krvi pacijenta više od 192 nedelje. Kako bi proširili ove rezultate, istraživači uključeni u studiju dali su dugoročne podatke praćenja 13-18 godina nakon početne infuzije. Ti podaci se odnose na kliničke ishode lečenih pacijenata i biološke efekte ovog pristupa.
Od prvobitnih 19 učesnika, 12 ih je, nažalost, podleglo bolesti unutar sedam godina. Međutim, pet pacijenata je preživelo nakon tog perioda, a jedna pacijentkinja je doživela neverovatnu 18-godišnju remisiju – bez potrebe za daljim lečenjem.
Nalazi studije sugerišu da je terapija GD2 CAR-T ćelijama sigurna i da ima potencijal da pruži više od 18 godina potpune remisije kod dece sa recidivom neuroblastoma bez izazivanja dugoročnih komplikacija, ističu autori studije.
Čvrsti tumori teže se leče staničnom imunoterapijom
Navedeni slučaj pojačava potencijal terapije CAR-T ćelijama za postizanje dugoročne kontrole nad bolestima koje su nekada smatrane neizlečivima. Tradicionalno, ova terapija pokazuje izuzetne rezultate u lečenju raka krvi, poput leukemije i limfoma. Međutim, stope odgovora na ovu terapiju u slučaju čvrstih tumora bile su manje ohrabrujuće, a dugoročni ishodi lečenja nejasni.
Prevazilaženje ove prepreke postalo je jedan od primarnih istraživačkih ciljeva za stanične terapije, posebno jer čvrsti tumori čine više od 90 posto svih dijagnostikovanih karcinoma.
Shutterstock
Naime, čvrsti tumori (solidni) teže se leče CAR T-ćelijama jer se okružuju proteinima i ćelijama koje ih štite od imunološkog sistema. To se naziva „tumorsko mikrookruženje“. “Znamo da CAR T-ćelije mogu dobro delovati protiv solidnog raka. Na primer, pokazalo se da su ćelije aktivne protiv solidnih karcinoma poput neuroblastoma; međutim, CAR T-ćelije postaju preplavljene mikrookruženjem”, objašnjava prof. Martin Pule sa UCL Instituta za rak u razgovoru za britanski Guardian.
Zato se sada T-ćelije druge generacije, konstruisane da prepoznaju tumor i odupru se njegovom mikrookruženju, testiraju u kliničkim ispitivanjima. Decenijama je izraz „neizlečiva bolest“ označavao sumornu prognozu, ostavljajući pacijente i porodice s malo opcija osim palijativne nege. Međutim, slučaj žene koja je ostala bez raka više od 18 godina nakon inovativne terapije CAR-T ćelijama nudi tračak nade da bi naučni napredak mogao redefinisati ono što se smatra neizlečivim.
Personalizovano lečenje
Studije pokazuju da su kod nekih pacijenata genetski modifikovane T-ćelije ostale aktivne više od pet godina nakon tretmana. Ovaj produženi imunološki odgovor sugeriše da rana generacija CAR-T terapija može biti ključna ne samo za lečenje, već i za potencijalno izlečenje određenih vrsta raka.
Shutterstock
CAR T-ćelijska terapija je oblik personalizovane imunoterapije koja specifično koristi pacijentove vlastite ćelije za ciljanje raka. Za razliku od hemoterapije ili zračenja, koji podjednako napadaju ćelije raka i zdrave ćelije, CAR T-ćelijska terapija ima za cilj precizno fokusiranje na ćelije raka, potencijalno smanjujući ukupnu toksičnost.
U ovom pristupu, pacijentove vlastite T-ćelije se ekstrahuju, genetski modifikuju da prepoznaju specifične tumorski antigene – kao što je GD2 u neuroblastomu – i reinfuza se kako bi ciljali i uništavali ćelije raka. Uspeh navedenog slučaja u SAD-u pojačava potencijal personalizovane imunoterapije u pružanju preciznih i trajnih ishoda lečenja.
Bonus video:
