NIJE DEDA, NEGO TATA Zašto očinstvo više nije klub rezervisan za mlade muškarce?

 

Čini se da očevi postaju stariji. U nekim slučajevima, prilično stariji. Ove nedelje, predstavnici glumca Al Paćina, starog 83 godine, potvrdili su da on sa svojom devojkom, 29-godišnjom Nur Alfalom, dobija dete. U "klubu kasnog očinstva" pridružiće mu se i njegov povremeni filmski partner Robert De Niro, koji je prošlog meseca potvrdio da postaje otac sedmi put u 79. godini.

Oni svakako nisu jedini: nekoliko drugih muških glumaca, muzičara, pa čak i američkih predsednika imalo je decu u kasnijim godinama. I prosečna starost novih očeva generalno je porasla tokom godina. Između 1972. i 2015. godine povećala se za 3,5 godine: prosečan otac u SAD-u ima 30,9 godina, a 9% očeva ima najmanje 40 godina kada se njihovo dete rodi. Najstariji zabeleženi otac, prema Ginisovoj knjizi rekorda, imao je 92 godine - iako se povremeno pojavljuju neslužbene tvrdnje o još starijim muškarcima.

Međutim, očinstvo u kasnijoj životnoj dobi nosi rizike

U decembru 2022. godine istraživači sa Univerziteta u Juti i drugih institucija objavili su sveobuhvatni pregled "kasnije očinske dobi" i njenih uticaja na plodnost, probleme u trudnoći i zdravlje dece. Iako mnoge od tih studija verovatno nisu uključivale mnogo muškaraca istih godina kao što je Paćino, zbog njihove retkosti, dokazi ukazuju da su spermatozoidi muškaraca u četrdesetim i pedesetim godinama već lošijeg kvaliteta u smislu obima, broja, pokretljivosti i mutacija.

Ove promene znače da "napredna očinska dob" "je snažno povezana ne samo sa visokim rizikom neplodnosti, već i sa rizikom od gubitka trudnoće nakon prirodnog začeća", pišu istraživači. Nekoliko studija, ističu oni, pokazalo je da stariji otac značajno povećava rizik od pobačaja.

Onda postoji rizik od bolesti nakon rođenja. Već se od 1950-ih zna da stariji očevi imaju veću verovatnoću da imaju decu sa genetskim poremećajem ahondroplazija. Ali od tada su se pojavile veze sa različitim drugim stanjima.

- Postaje sve jasnije da očinstvo u starijoj dobi, baš kao i majčinstvo, ima loše zdravstvene efekte na potomstvo - pišu istraživači iz Jute.

Na primer, kako piše BBC istraživači sa Univerziteta Stanford su otkrili da su stariji očevi povezani sa povećanim rizikom od niske telesne težine i napada kod novorođenčadi. Takođe, otkrivena je povezanost sa povećanim stopama različitih dečjih karcinoma, kao i sa prirođenim srčanim manama.

Vredi zapamtiti, međutim, da, kao i mnoge studije koje proučavaju veze između zdravlja i mogućih uzroka, mehanizmi su nejasni. Mogu postojati i drugi faktori koji igraju ulogu, kao što su stil života roditelja i zagađenje životne sredine.

Ipak, istraživači su otkrili da kako muškarci stare, mogu akumulirati mutacije i oštećenja DNK u ćelijama koje formiraju spermu, koja mogu biti prenesena na sledeću generaciju.

Studije poput ovih dovode do promena u načinu razmišljanja lekara i naučnika o plodnosti uopšteno. Istorija je uglavnom bila usmerena na ženu i njenu dob kada par ima probleme sa začećem.

Zaista, veći deo istraživanja se fokusirao na žensku plodnost. Ali sada postaje jasno da dok muška plodnost može opadati sporije i kasnije u životu nego kod žena, starost oca ipak ima značaj.

Za sada, slučajevi Paćina i De Nira - kao i drugih muškaraca u sedamdesetim, osamdesetim i devedesetim godinama - ostaju retkost. Ali uopšteno, očinstvo više nije igra za mlade muškarce. Od 1970-ih godina, broj očeva u SAD-u mlađih od 30 godina smanjio se za 27%, dok se broj očeva u dobi od 45-49 godina povećao za 52%. Ako se trenutni trendovi nastave, medicina, da ne pominjemo društvene stavove, svakako će morati da se prilagodi.