Srpska pravoslavna crkva slavi danas Svetog mučenika Stefana Dečanskog . Danas je i velikomučenik Sveti Mina.
Svetog Stefana Dečanskog mnoge porodice u Srbiji slave kao krsnu slavu, u narodu poznatiju kao Mratindan, jer se 24. novembar slavi i kao Sveti Mrata. Stefan Dečanski bio je kralj srpski, sin kralja Milutina i otac cara Dušana.
Po naređenju neobaveštenog oca bio je oslepljen, a po naredbi sina, u starosti udavljen. Pri oslepljenju javio mu se Sveti Nikola u hramu na Ovčem polju i obećao je da će mu vratiti vid.
- Stefane, ne boj se, evo tvojih očiju na mome dlanu, ja ću ti ih vratiti - rekao mu je Sveti Nikola.
Sveti Stefan u Carigradu je pet godina živeo kao zatočenik.
Zatočeništvo je proveo u manastiru Svedržitelja (Pantokratora). Svojom mudrošću i trpeljivošću, podvigom i bogougodnošću izazivao je divljenje i monaha i celog Carigrada.
Nakon pet godina Sveti Nikola čudotvorno je vratio vid kralju Stefanu, koji je odmah potom, iz zahvalnosti sagradio hram Visoki Dečani, jednu od najlepših građevina vizantijske umetnosti i srednjovekovne arhitekture na tlu srpske države.
Sveti Stefan se upokojio 1336. godine, kao mučenik i pravednik. Sa Svetim Savom i Svetim knezom Lazarom čini trojstvo najmudrijih, najpožrtvovanijih i najblagorodnijih ličnosti i svetitelja srpskog naroda.
Ko je bio Sveti Martin Turski (Sveti Mrata)
Wikipedia
Sveti Martin Turski je hrišćanski svetitelj i episkop grada Tura. Rođen je 316. godine u Panoniji, u Štajerskoj (jedna od 9 saveznih pokrajina Republike Austrije). Otac mu je bio rimski oficir, tako da se i Martin protiv svoje spremao za vojničku službu.
Nakon jednog neobičnog događaja kada je prosjaku dao svoj vojnički ogrtač javio mu se u snu Isus Hristos. Martin je napustio vojnu službu nakon toga, krstio se i postao hrišćanin. Ubrzo zatim se zamonašio u eparhiji svetog Ilarija Poatijskog, i tamo provodio život pun hrišćanskih podviga.
Protiv njegove volje postavljen je za episkopa u gradu Turu. Radio je predano u turskoj eparhiji i vodio tešku borbu sa neznabošcima i jereticima arijancima.
Sveti Martin je umro 397. godine.
Pravoslavna crkva proslavlja Svetog Martina 12. oktobra po julijanskom kalendaru, Katolička crkva 11. novembra.
Kult Sv. Martina među Srbima
Do 16. veka i gregorijanske reforme, Pravoslavna i Rimokatolička crkva koristile su zajednički, julijanski kalendar.
Po julijanskom kalendaru, dan Sv. Martina u Rimokatoličkoj crkvi bio je 11. novembra, što upućuje da je ovaj kult bio jak i među pravoslavnim Srbima, jer su i nakon reforme, Srbi 11. julijanskog novembra nastavili da običajno proslavljaju dan po imenu "Mratindan" ili "Mratinje", kao i svetitelja po imenu "Sv. Mrata". 11. novembar po julijanskom kalendardu, u 20. i 21. veku pada na 24. gregorijanski novembar.
Identični običaji i terminologija sa današnjim rimokatoličkim Hrvatima (Martindan/Mratindan, Martinje/Mratinje, zajednički svečev nadimak "Sv. Mrata" i izreka "Sv. Mrata, sneg na vrata"), upućuju da je u dalekoj prošlosti među svim Južnim Slovenima kult Sv. Martina bio izuzetno jak i da se običajno proslavljao po rimskom kalendaru u tada jedinstvenoj Hrišćanskoj crkvi i da se sa tom praksom među Srbima nastavilo i nakon Raskola 1054. godine i prevage carigradskog kalendara.
Dani od Đurđica do Mratindana se nazivaju mratinci, odnosno, vučji dani, zato što je Sveti Mrata bio zaštitinik vukova. Mrati je narod pripisao tu zaštitčničku ulogu, ali i drugim zimskim svecima – Svetom Jovanu, Arhangelu Mihailu i Svetom Savi.
Prema verovanju, Mrata u ove dane saziva sve vukove i određuje im gde će i koliko ovaca pojesti. On gleda koliko ko radi, a onda veća s vukovima i usmeri ih čije ovce da podave.
Veruje se da domaćin koji je grešan i ne poštuje Svetog Mratu ove godine u torovima može da očekuje gladnog vuka. Otud i običaj da se ovce ne izvode na ovaj dan iz tora.
Takođe, postoji i izreka: "Sveti Mrata, sneg do vrata", kojom se označava početak hladnog i snežnog perioda godine.
Prema verovanjima u pojedinim delovima Srbije, ako na današnji dan domaćin prihvati kućne poslove na sebe, ukućanima će krenuti nabolje, ali ako se ponaša razmaženo i negoduje, godina će biti loša.
